مقدمه
طراحی کاریکاتور با مداد یکی از مهارت‌های مهم در بحث هنر نگرش به حساب می‌آید که به یک محیط و بررسی افراد نسبت به محیط پیرامون بستگی دارد. از این رو نمی‌توان روش ثابت یا مشخصی برای آن در نظر گرفت یا با یک الگو، سعی به آموزش دادن آن کرد. با این حال اما می‌توان آموزش کشیدن کاریکاتور با مداد را کمی ساده و روان‌تر برای افراد بیان کرد و در چند اصل مهم را برای درک بهتر آن را تعریف نمود.
تکنیک‌های مختلف و زیادی وجود دارد که در آن‌ها تلاش می‌شود تا به کاریکاتوریست این فضا را بدهند تا تمامی ابعاد شناسایی شوند و در نتیجه برداشت مناسبی به دست آید. شناخت این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا افراد به دنبال موضوعات منحصر به فردتری باشند و در نهایت بر روی ویژگی‌های خاص آن تاکید کنند. در نهایت اینگونه می‌توان یک کاریکاتور حرفه‌ای، عالی و بدون ایراد خلق کرد. در این مقاله قصد داریم تا طراحی کاریکاتور با مداد، مراحم رسم کاریکاتور با مداد و همچنین یک جمع بندی کلی از آن را بیان کنیم.
کاریکاتور چیست؟
در هنر، کاریکاتور را به این صورت تعریف کرده اند که:
- زمانی که تصاویر اشیاء و افراد به صورتی نمایش داده می‌شود که تمامی خصوصیات به صورت غیرطبیعی و طنز گونه باشد.
- هر اثر هنری که با استفاده از آن بتوان طنز بودن یک موضوع را به راحتی به مخاطب متوجه کرد.
- تقلید طرح برای پیاده سازی طنز
به طور کلی می‌توان گفت کاریکاتور، تصویری است که در آن چیزی یا کسی که طراحی می‌شود، باید مضحک باشد و تمامی اعضاء که در آن نمایش داده می‌شوند باید به گونه‌ای باشند که بتوان به راحتی به طنز بودن موضوع پی برد.
کلمه کاریکاتور از خانواده یک کلمه ایتالیایی به نام (کاریکار) گرفته شده که به معنای اغراق در طنز است. پژوهشگران فعال در زمینه هنر کاریکاتور و طراحی کاریکاتور با مداد بر این عقیده هستند که احتمالا کلمه کاریکاتور، برگرفته از کوتاه شده کاریکاتورا نیز باشد که در قرن شانزدهم در ایتالیا توسط هنرمندی به نام آنیبال کاراکی مطرح شد.
ویژگی‌های کاریکاتور استاندارد
پیش از آنکه به بررسی آموزش کشیدن کاریکاتور با مداد بپردازیم بهتر است که ویژگی‌های یک کاریکاتور خوب را نیز بیان کنیم. در یک کاریکاتور استاندارد تمامی ابعاد رعایت می‌شود. استانداردهای مهمی که باید در هنگام ترسیم کاریکاتور در نظر گرفته شود:
- یک چین
- یک خط
- مبالغه کردن در یک انحناء
- برجستگی‌ها
- حتی یک نقطه کوچک
هستند که باید بر اساس واقعیت باشند. از این رو کاریکاتوریست به عنوان یک فرد مفسر نیز شناخته می‌شود که رعایت تمامی استانداردها و اصول می‌تواند ذوق بیننده را بیشتر کند.
مراحل آموزش رسم کاریکاتور با مداد
بسیاری از افراد فعال در زمینه طراحی و رسم کاریکاتور، طراحی چهره را یکی از سخت‌ترین قسمت‌های این کار می‌دانند، این در حالی است که با رعایت اصول و استانداردها می‌توان خیلی راحت آن را پیاده کرد. حدود 52 ماهیچه در صورت وجود دارد که عوامل مهمی مانند:
- سن
- جنسیت
- نژاد
- احساس
بر آن تاثیرگذار هستند.
چهره افراد در ساده‌ترین حالت از 5 قسمت اصلی تشکیل می‌شود که:
- سر
- چشم راست
- چشم چپ
- بینی
- دهان
است و با توجه به چهره هر فرد این پنج مورد در کنار یکدیگر قرار داده می‌شوند و شکل کلی یک فرد را قابل شناسایی می‌کنند. البته سایر جزئیات مانند:
- مدل موها
- چال گونه
- چین و چروک
- خال و…
نیز از اصول مهمی به شمار می‌روند که رعایت آن‌ها می‌تواند موفقیت یک کاریکاتور را دو چندان کند. از این رو دقت کنید اگر ترسیم جزئیات به صورت صحیح بر روی چهره به کار نرود، هر اندازه هم که ریز و دقیق باشد، نتیجه کار رضایت بخش نخواهد بود.
شکل‌ها در آموزش کشیدن کاریکاتور با مداد با یکدیگر چه رابطه‌ای دارند؟
اگر در آموزش کشیدن کاریکاتور با مداد به دنبال یک راز موفقیت باشید، درک صحیحی از اجزای چهره و درست قرار دادن آن‌ها در کنار یکدیگر، می‌تواند مهم‌ترین آن باشد. تناسب سازی و رعایت آن در بین پنج عامل اصلی، برای طراحی کاریکاتور اهمیت زیادی دارد. در نتیجه با به کار بردن استانداردهای لازم، خیلی راحت می‌توان یک طرح را به صورت طنزگونه به تصویر کشید و درک آن را برای بیننده آسان کرد. شاید سخت‌ترین قسمت اما پویا‌ترین آن، درک این رابطه پنجگانه است.
چگونه می‌توان تناسب چهره در کاریکاتور با مداد را اغراق آمیز کرد؟
توجه داشته باشید که در ایجاد تناسب در این پنج اصل یعنی اشکال صورت، باید به سه عامل اصلی:
- زاویه قرار دادن هر عضو نسبت به محور تقارن در صورت
- اندازه هر عضو نسبت به دیگر اعضاء
- فاصله میان اعضاء صورت
تاکید ویژه‌ای داشت. در طراحی‌های پرتره، از سبک‌های سنتی نیز استفاده می‌شود که قادر است در چهره‌ها نسبت به یکدیگر تفاوت زیادی ایجاد کند. ولی در کاریکاتور اینگونه نیست؛ درکاریکاتور با مداد قید و بندها به طور خاص رعایت شده و تناسبی در آن‌ها وجود نخواهد داشت و کاریکاتوریست می‌تواند به راحتی درک خود را از چهره فرد مورد نظر بر روی طرح پیاده نماید. برای مثال در واقعیت، افراد کمی پیدا می‌شوند که سرهای بیضی شکل داشته باشند اما در کاریکاتور می‌توان حتی به صورت چند ضلعی نیز سر افراد را طراحی کرد؛ مانند مثلث، مربع، و…
جمع بندی و نتیجه گیری
به طور کلی با توجه به توضیحاتی که در این مورد داده شد، می‌توان گفت که اولین و مهم‌ترین قدم برای آموزش کشیدن کاریکاتور با مداد، رسم پنج طرح اصلی و رعایت فاصله و تناسب آن‌ها با یکدیگر است. پیش از اضافه کردن جزئیات به طراحی، باید از اساس کار خود را قوی کنید تا یک «کاریکاتور اغراق آمیز» داشته باشید. هر اندازه رعایت تناسب داشته باشید، مخاطب برای تماشا کردن طرح شما بیشتر تشویق خواهد شد و کار شما به مراتب به سطح طنز خود نزدیک‌تر می‌شود. از این رو سعی کنید تا طرح‌هایی که به عنوان کاریکاتور انتخاب می‌کنید، با طرح‌های کلاسیک یا پرتره تفاوت داشته باشد.
