مقدمه

پیشرفت دوربین‌ها و تجهیزات مورد نیاز برای عکاسی دقت و کیفیت عکس‌ها را بهتر از قبل کرده است، ولی مهمترین چیزی که فرق بین تصاویر ثبت شده توسط عکاس حرفه‌ای و مبتدی را نمایان می‌کند دقت در کادربندی و استفاده صحیح از اصول ترکیب بندی عکس‌ها است. از آنجا که آموزش کادربندی در عکاسی یکی از پایه‌ای‌ترین و اساسی‌ترین آموزش‌های این حوزه محسوب می‌شود، در اینجا به بیان مهمترین نکات پیرامون کادربندی خواهیم پرداخت.

کادر بندی چیست؟

کادر بندی بدین معنا است که اجزای موجود در یک اثر به نحوی در کنار هم قرار بگیرند که نوعی هماهنگی و تناسب بین بخش‌های مختلف ایجاد شود. در واقع به شیوه قرار گرفتن اجزای حاضر در یک صحنه، کادربندی (Framing) می‌گویند. علی رغم اینکه قانون مدونی در مورد کادربندی وجود ندارد، اما می‌توان با رعایت برخی از دستورالعمل‌های اثبات شده و مهم در خصوص کادربندی به یک ترکیب اصولی و جذاب در عکاسی دست یافت و همچنین توجه بیننده را به قسمت‌های مهم تصویر جلب نمود.

کادربندی، موجب القاء حس درون تصویر به بیننده می‌شود و تمرکز او را بر روی عناصری که طبق کادربندی چیده شده‌اند نگه می‌دارد. پس از آگاهی از این دستورالعمل‌ها که با آموزش کادربندی در عکاسی فرا می‌گیرید، متوجه خواهید شد که در بیشتر عکس‌هایی که معمولا مشاهده می‌کنید، این قوانین نانوشته رعایت می‌شود.

کادر بندی و قوانین سه در یک

یکی از شناخته شده‌ترین تکنیک‌ها در آموزش کادربندی در عکاسی، قانون سه در یک است. جهت استفاده از این قانون می‌بایست به صورت ذهنی و یا از طریق قابلیت Grid فضای یک عکس را توسط دو خط افقی و دو خط عمودی به نه قسمت مساوی تقسیم کنید. چهار نقطه از تلاقی این خطوط ایجاد می‌شود که با عنوان نقاط طلایی شناخته می‌شوند. برای اینکه بهترین چیدمان را برای عناصر تصویر داشته باشید بهتر است که بخش‌های اصلی سوژه را در راستای این نقاط قرار دهید. قرار دادن سوژه در نقطه‌ای به غیر از نقطه مرکزی تصویر، نتیجه پویاتری دارد و توجه بیننده را بیشتر به نقاط اصلی تصویر جلب می‌کند. از این قانون در هر کدام از ژانرهای عکاسی استفاده می‌شود. به عنوان نمونه در عکاسی پرتره برای جایگذاری چشم‌ها از قانون یک سوم استفاده می‌شود، چراکه چشم‌ها نقاط مهم عکاسی پرتره محسوب می‌شوند.

استفاده از قوانین سه در یک یا قانون یک سوم که در آموزش کادربندی در عکاسی بیان می‌شود، برای همه عکاسی‌ها اجباری نیست و شما می‌توانید بر حسب سوژه مورد نظر خود از این قوانین استفاده نمایید. اما به عنوان یک عکاس برای خلق آثار حرفه‌ای باید این قانون را به طور مکرر تمرین کنید تا بتوانید در پروژه‌های خود و بر حسب نیاز از آن استفاده نمایید و یا به تشخیص خود از به کار بردن این قانون صرف نظر کنید.

با پیشرفت در کار خود به خوبی متوجه می‌شوید که کادربندی هر عکس بر اساس عناصر موجود در آن و پس زمینه متفاوت است و نیازی به پایبندی به قوانین ندارید. در واقع استفاده از قانون یک سوم تنها روش ثبت یک تصویر خوب و حرفه‌ای نیست و در هر شرایطی کادربندی‌های مختلفی قابل استفاده است. انتخاب نوع کادربندی با گذشت زمان و کسب تجربه در حرفه عکاسی برای شما به یک عادت تبدیل می‌شود که همواره در ذهن خود کادر متناسب با سوژه را طراحی و اجرا می‌کنید.

نکات مهم در رابطه با نحوه‌ی کادر بندی در عکاسی

سه نوع از مهمترین کادربندی‌ها که در آموزش کادربندی در عکاسی بیان می‌شود بدین شرح است:

کادربندی مستطیل عمودی: به منظور عکاسی از سوژه‌هایی مانند درخت که حالت عمودی دارد می‌توان از کادربندی مستطیل عمودی استفاده کرد. این نوع کادربندی سوژه اصلی عکس را پویاتر به تصویر می‌کشد و نمایش قدرت و بزرگی در این کادربندی به زیبایی اتفاق می‌افتد.

کادربندی مستطیل افقی: در عکاسی از عناصری که در یک خط افقی قرار دارند و در این محوریت می‌توانند حرکت کنند از کادربندی مستطیل افقی استفاده می‌شود. همانند عکاسی از دریا، چند نفر در کنار هم، تعدادی درخت در یک منظره و… که در کادربندی مستطیل افقی تصویر زیباتری از آن‌ها ارائه می‌شود. این نوع کادربندی حس آرامش و سکون را القا می‌کند و کاربرد بسیار زیادی در انواع عکاسی‌ها دارد.

کادربندی مربعی: با توجه به مساوی بودن اضلاع تصویر در کادربندی مربعی، چشم بیننده به سمت تقارن و مرکز عکس معطوف می‌شود و استفاده از این نوع کادربندی چندان پرکاربرد نیست. برای نشان دادن تعادل، عدم تحرک و آرامش در تصویر می‌توانید از کادربندی مربعی استفاده نمایید.

در ادامه به توضیح برخی از مهمترین نکات در مورد نحوه کادربندی خواهیم پرداخت:

سوژه و موضوع انتخاب شده برای عکاسی: قبل از انتخاب نوع کادربندی برای تصویر، ابتدا به حالت کلی کادربندی که برای موضوع عکس شما جا افتاده دقت کنید. برخی از تصاویر که در یک خط افقی قرار گرفته اند به صورت ناخودآگاه در کادر افقی تصور می‌شوند. در مقابل، برخی از عناصر در همان نگاه اول به صورت عمودی در ذهن بیننده دیده می‌شوند. بنابراین یکی از نکات مهم در آموزش کادربندی در عکاسی، انتخاب کادری است که با موضوع عکس همخوانی دارد و به عنوان یک کادر همیشگی و جا افتاده برای بیننده تجسم می‌شود.

عوامل مهم هدایت کننده چشم: به مجموعه عواملی که باعث هدایت چشم بیننده به یک جهت می‌گردد، عوامل هدایت کننده چشم گفته می‌شود. در حقیقت رنگ‌ها، خطوط، روشنی و تاریکی تصویر و جهت حرکت سوژه‌ی عکس عوامل هدایت کننده چشم هستند. مثلا اگر جهت حرکت سوژه اصلی در تصویر در جهت عمودی باشد بهتر است که از کادربندی عمودی برای عکاسی استفاده کنید و متقابلا زمانی که عناصر تصویر در جهت افقی به حرکت در می‌آیند، استفاده از کادر افقی توصیه می‌شود.

زاویه دید عکس از بالا: هنگامی که دوربین را بالاتر از سطح موضوع عکس قرار دهید و دید شخص از بالا به پایین باشد، زاویه دید از بالا انتخاب شده است. زمانی که بخواهید سوژه عکس را حقیرتر نشان دهید، از این زاویه برای کادربندی و عکاسی استفاده می‌کنید.

زاویه دید عکس از پایین: با قرار دادن دوربین پایین‌تر از خط چشم یا موضوع اصلی تصویر می‌توان زاویه دید عکس از پایین را انتخاب نمود. از این زاویه می‌توانید برای نشان دادن ابهت و بزرگی سوژه اصلی تصویر استفاده کنید. اما مراقب باشید که این زوایه را بیش از حد استاندارد پایین انتخاب نکنید، چون شکل طبیعی موضوع دستخوش تغییر می‌شود.

زاویه دید عکس از روبرو: برای بیان حالت طبیعی تصویر از زاویه دید روبرو استفاده می‌شود که لنز دوربین با چشم سوژه در یک سطح قرار می‌گیرد. در آموزش کادربندی در عکاسی عموما این زاویه دید برای عکاسی چهره معرفی می‌شود و هنگامی که قصد ایجاد بزرگنمایی در موضوع تصویر نداشته باشید از زاویه دید روبرو می‌توانید استفاده کنید.

حذف عناصر اضافه از کادربندی: هنگامی که قصد عکاسی از یک سوژه مشخص را دارید، نیازی به استفاده از عناصر اضافه در کادربندی نخواهید داشت. زیرا وجود عناصر اضافه سبب می‌شود که توجه بیننده از سوژه اصلی شما دور شود و از زیبایی تصویر با شلوغی بیش از حد کاسته شود. به عنوان مثال اگر می‌خواهید از یک گلدان عکس بگیرید، نیازی به استفاده از چندین گلدان، میز و صندلی، اشیاء روی میز و تزئینات روی دیوار در عکس خود ندارید. بنابراین یکی دیگر از نکات مهم در آموزش کادربندی در عکاسی این است که می‌توانید با بستن کادر بر روی سوژه اصلی، زیبایی آن را در نگاه بیننده دوچندان نشان دهید. به علاوه عناصر مهم و کلیدی در تصویر شما باید واضح‌تر از سایر عناصر به چشم بیاید.

توجه به اجزای تصویر در کادربندی و اصلاح کادر: زمانی که تصمیم به عکاسی از یک سوژه مانند انسان یا درخت را دارید، عناصر اصلی تصویر را در کادربندی با دقت لحاظ کنید تا برش‌های نامناسبی از سوژه را در عکس نهایی نداشته باشید. به عنوان مثال هنگام کادربندی تصویر انسان به محل مفاصل دقت کنید و کادر خود را از فضایی در بین مفاصل برگزینید و یا کادربندی تصویر درخت را بر روی برشی از شاخه‌های آن انتخاب نکنید. در آموزش کادربندی در عکاسی این اصل برای همه سوژه‌های عکاسی کاربرد دارد و در بیشتر مواقع اصلاح این کادربندی‌ها در هنگام ادیت باعث از بین رفتن زیبایی و کیفیت تصویر می‌شود.

جمع بندی و نتیجه گیری

به طور کلی موضوعاتی که در آموزش کادربندی در عکاسی بیان می‌شود رابطه مستقیمی با هنر زیبایی شناسی دارد و یکی از مهارت‌های مهم در عکاسی محسوب می‌شود. دانستن همه دستورالعمل‌ها و نکاتی که در مورد کادربندی بیان شد به علاوه سایر نکاتی که در این خصوص وجود دارد امر دشواری به نظر می‌رسد. علی الخصوص وقتی پای استفاده از این نکات در عکاسی به میان می‌آید، مغز انسان قادر به یادآوری همه آنها نخواهد بود. توصیه می‌شود از منابعی که به معرفی بهترین کتاب‌های آموزش عکاسی پرداخته اند استفاده کنید و مهارت خود را در حوزه عکاسی تقویت نمایید. یک عکاس حرفه‌ای ذهن خلاقانه‌ای دارد و با دیدن سوژه‌های مختلف، نحوه کادربندی متناسب با عناصر موجود را تشخیص می‌دهد. انتخاب کادر مناسب در عکاسی موضوع پیچیده‌ای نیست، ولی رعایت برخی نکات اساسی در حین عکاسی می‌تواند به ثبت تصاویر جذاب و حرفه‌ای منجر شود.