مقدمه
طی دهه‌های گذشته، با ورود به دنیای دیجیتال، فناوری‌های مختلف و متنوعی به انواع و اقسام حرفه‌ها وارد شده و کار را برای یادگیری، پیشرفت و کسب درآمد از مشاغل گوناگون، آسان کرده است. این مورد، به ویژه در دوران همه گیری کرونا و قرنطینه، بیشتر به چشم می‌آید. انواع مشاغل آنلاین، مورد توجه قرار گرفته و اکثر افراد دور کار شده اند. از جمله مشاغلی که می‌توان به آن اشاره کرد، صدا سازی، آموزش صداسازی برای خوانندگی و تمرینات صداسازی است. صدا سازی، آموزش صداسازی برای خوانندگی و تمرینات آن در چند سال گذشته، از پیشرفت قابل توجهی برخوردار شده و روزی نیست که درخصوص فناوری‌های مدرن و جدید آن، خبری نشنیده و نخوانیم.
از آنجایی که مقوله صدا سازی، آموزش صداسازی برای خوانندگی و تمرینات آن به بحث دیجیتال هم مرتبط است، فناوری‌های پیشرفته می‌توانند به انجام این مورد و حتی یادگیری و تکمیل آموزش‌ها و تمرینات مربوط به آن، کمک شایانی نمایند. در اینجا ممکن است این سوال مطرح شود که تمرینات مربوط به صداسازی و آموزش صداسازی برای خوانندگی چه مواردی را شامل می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا بهتر است با خود واژه صدا سازی آشنا شده و بدانیم صداسازی چیست. پس از ارائه تعریف و توضیحات تکمیلی درخصوص مقوله صداسازی، مراحل مربوط به انجام صداسازی و تمرینات خانگی و راه‌های تقویت صدا برای خوانندگی را شرح خواهیم داد.
صداسازی چیست؟
ابتدا و برای توضیح صداسازی، باید به اصول خوانندگی و آواز خواندن اشاره‌ای داشته باشیم. در پروسه آواز خواندن، عوامل کاملاً متفاوتی شکل می‌گیرند، اما این موارد تماماً در یک راستا بوده و به موازات یکدیگر، پیشرفت کرده و جلو می‌روند. وقتی کسی می‌خواهد آوازی را خوانده و اجرا کند، وی می‌باید تا از دو منبع برای خلق و تولید این آواز و بهتر بگوییم، اصوات استفاده کند: یک اینکه منابع صوتی بدن خود را به کار گیرد تا این اصوات به بهترین نحو ممکن خلق شوند و دوم اینکه، شخص باید از ذهنیت مربوط به موسیقی و سبک موسیقی مربوطه که بر اساس تجربه خود آن را کسب کرده، استفاده کرده تا صدای مربوطه را تولید کند. به عبارتی دیگر، می‌توان گفت که صداسازی و تمرینات مربوط به خوانندگی به مورد اول، رابطه مستقیم دارد و در حالت و تعریف کلی، صداسازی و خوانندگی علمی است که آگاهی و درک شخص را نسبت به بدن، با در نظر گرفتن یک ساز، مورد هدف قرار می‌دهد.
این موضوع را می‌توان به صورت دیگری نیز تعریف کرد: صداسازی، خوانندگی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی یعنی اینکه چگونه می‌توان امکانات صوتی بدن را به صورت صحیح و طبیعی استفاده کرد و اینکه این موارد چگونه می‌توانند به صورت طبیعی و آگاهانه، همزمان با توسعه آگاهی شخص و خواننده، گسترش پیدا کنند.
صداسازی به چه صورت انجام می‌شود؟
مقوله صداسازی، تمرینات خوانندگی برای صداسازی و علم مربوط به آن، گزینه‌ای است که باید به ظرافت به آن نگاه کرد؛ چون خود عمل صداسازی، بسیار ظریف و حساس است. سوال اینجا است که صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی به چه صورت انجام می‌شود؟ صداسازی در اصل، استفاده از شیوه‌ها و تکنیک‌ها و ارائه این موارد است. یعنی اینکه به چه صورت می‌توان به اصوات بالا و پایین یا همان رزونانس‌ها دست پیدا کرد. به عبارتی دیگر، خواننده نباید بر روی بخش‌های محدودی از اصوات خود تکیه کرده و در عوض باید این موضوع را یاد بگیرد که بدون ایجاد فشار بیش از حد و حالت انقباض و فشار، اصوات نازک خود را با دیگر اصوات ترکیب کرده و آن‌ها را به گزینه‌ای گرم و مطلوب تبدیل کرده و ارائه دهد.
بنابراین، در پروسه صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی شاهد جذابیت خواهیم بود. به این پروسه صداسازی که حس خوب و دلگرمی می‌دهد، صدای میکس می‌گویند. البته شایان توجه است که این صدای میکس که در پروسه صداسازی اتفاق می‌افتد، به داد زدن و عربده کشیدن، هیچ گونه ارتباطی ندارد. یعنی به حنجره‌ها و تارهای صوتی فشاری وارد نشده و هوای این قسمت‌ها نیز به بیرون پرتاب نمی‌شوند. خیلی از کسانی که خوانندگی را تمرین می‌کنند، در مناطق بم نمی‌توانند صدایی تولید کرده و اگر هم تولید کنند، صدایی به گوش نمی رسد. به عبارتی، اصوات آن‌ها در این بخش بسیار ضعیف و با هوای بسیار است.
در ادامه و برای صداسازی، همان طور که شخص بیشتر داد می‌زند، این مورد بیشتر به دعوا و عربده شباهت دارد که جز آسیب به حنجره و تارهای صوتی و همچنین تولید صدای ناهنجار، نتیجه دیگری در بر نخواهد داشت. در صورتی که در پروسه صداسازی، هدف این است که شخص در مراحل مختلف بتواند وسعت صوتی متنوعی را ایجاد کرده و ارائه دهد.
نکات مهم در آموزش صداسازی
نکته مهم در آموزش صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی این است که با آرامش رفتار کرده و به همین ترتیب، با آرامش به اصوات مربوطه دست پیدا کرده و پروسه صداسازی را انجام دهیم. یعنی اینکه به حنجره فشار وارد نشده و تنش در کار نباشد. نباید بر روی ماهیچه‌ها، گلو و حنجره شخص خواننده و یا نوآموز، فشار و تنشی وارد شود. بنابراین، وقتی که انقباضی در کار نباشد، تارهای صوتی می‌توانند در ملودی‌های بالا و پایینی که خواننده برای آن‌ها تعیین می‌کند، به راحتی بالا و پایین رفته و حرکت کنند. به عبارتی، خواننده باید از باز شدن تارها یا ایجاد حالت فالستو جلوگیری کند. همچنین آموزش تنفس دیافراگمی در خوانندگی از اهمیت بالایی برخوردار است.
یکی از موارد مهم در امر صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی که هنرجو و یا خواننده نوآموز می‌باید به آن توجه داشته باشد این است که در پشت حفره دهان و بینی، بخشی قرار دارد که به آن فارینکس می‌گویند. در اثر برخورد صدا با بخش فارینکس، اصوات به صورت قابل توجهی تشدید شده و در این حالت بر روی تارها و ماهیچه‌های صوتی، حتی کوچکترین فشاری هم وجود ندارد. بنابراین، بدون کوچکترین فشار و تنش، می‌توان صدای ظریف و سبکی ایجاد کرده و انعکاس مناسبی را نیز از آن دریافت کرد. هرچند که تعریف این تکنیک ساده است، اما انجام آن به صورت حرفه‌ای و ایده آل، مانند هر کار دیگری نیازمند تمرینات مفصل در امر صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی است.
مراحل صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی
مانند هر حرفه و شغل دیگری، صداسازی، تمرینات صداسازی برای خوانندگی و تولید اصوات زیبا و دلنشین، به تمرینات گسترده و رعایت اصول مربوطه نیاز دارد. در ادامه به چند اصل برای تمرینات خوانندگی اشاره خواهیم کرد:
- تمرینات روزانه: بهتر است در ابتدا کار را با تمرینات روزانه و ساده شروع کرد. این کار باعث می‌شود تا صدا گرم و آماده شود. در حین انجام کار، خواننده می‌تواند صدای خود را تنظیم کرده و به عبارتی آن را باز نماید. این مورد باعث می‌شود تا عملکرد شخص در خواندن، قوی‌تر و روان‌تر شود. تعداد 5 جلسه تمرین برای صداسازی و خوانندگی در هفته و هر کدام به مدت 30 تا 45 دقیقه برای پروسه گرم کردن صدا، توصیه می‌شود.
- کاهش تنش در حنجره: تنش در قسمت حنجره، چالش بزرگ خوانندگان محسوب می‌شود. چنین تنشی می‌تواند در طول زمان به فرسودگی صدا منجر شود و دلیل آن هم چیزی نیست جز گرفتگی و مشکلات تارهای صوتی که در ادامه به کاهش کیفیت اصوات تولید شده منجر خواهد شد. توصیه می‌شود تا با استفاده از ورزش‌هایی مانند یوگا، ماساژ و طب سوزنی، به کاهش تنش در قسمت حنجره اقدام کرد.
- تمرینات تقویت صدا: درخصوص تقویت صدا، تمرینات مختلفی وجود دارد که باعث کاهش التهاب شده و به نوعی درخصوص صدا یک ریکاوری به وجود آید و در ادامه نیز خش صدا را تقویت می‌کند. به این تمرینات، اصطلاحاً Cool Down می‌گویند.
- شیوه و تکنیک صداسازی: علاوه بر مواردی که شرحشان رفت، شخص و خواننده می‌تواند تا از شیوه‌ها و تکنیک‌های حرفه‌ای‌تری بهره برده تا برای اصوات تولیدی خود، دوام مناسبی ایجاد کند. ادامه یافتن و استمرار این شیوه ها، به بهبود اصوات تولیدی و بهبود صداسازی و تمرینات خوانندگی، کمک شایانی خواهد کرد.
- فریاد زدن، ممنوع: صحبت با صدای بلند می‌تواند بر تارهای صوتی فشار ناخودآگاهی وارد کرده و مشکلات صوتی و خش صدا را به همراه داشته باشد. بنابراین، شخص در محاورات روزانه هم نباید داد بزند و از طرفی نباید زمزمه کند. صدا باید به صورت ملایم باشد تا حداقل فشار به تارهای صوتی وارد شود. یک خواننده برای اینکه صدای خوبی داشته باشد و در امر صداسازی و تمرینات صداسازی برای خوانندگی نیز موفق باشد، می‌باید تا از سبزیجات تغذیه کرده، خوب بخوابد و به میزان کافی نیز آب بنوشد. مصرف مشروبات الکلی برای صدای تولیدی مضر بوده و همچنین بهتر است تا همواره ورزش و یوگا در برنامه خواننده قرار بگیرد.
- حفظ و نگهداری صدا: پس از رعایت نکات فوق، شخص یا خواننده می‌تواند تا این موارد را به صورت روتین و منظم اجرا کرده و رعایت کند. تمرینات خود مراقبتی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. تنش و فشار، دشمنان درجه یک خوانندگی و صداسازی هستند. بنابراین با رعایت اصولی که شرحش رفت، می‌باید تا آن‌ها را حذف کرده و یا به حداقل میزان ممکن کاهش داد.
