مقدمه

داشتن خط زیبا نشانه دقت و تمرکز شما بر زیبا نویسی است. اگر یکی از علاقمندان به نگارش خط نستعلیق یا شکسته هستید، با ما همراه شوید تا گذری بر انواع سرمشق خوشنویسی با قلم داشته باشیم. به خاطر داشته باشید، نکته مهم در هنگام فرا گیری خوش نویسی داشتن صبر و شکیبایی است. با تمرین و پشتکار می‌توانید خوش خط بودن با خودکار را تجربه کنید. پس اجازه دهید، برخی از این سرمشق‌های زیبا را با یکدیگر بررسی کنیم.

مقدمه‌ای بر خوشنویسی

خط زیبای نستعلیق و شکسته که با‌‌‌ آن‌ها زبان دلنشین فارسی را‌‌‌ می‌نویسیم، در طول زمان دستخوش تغییرات فراوانی شدند. در ابتدا خط تنها خطوط تصویری بود که به علائم و نشانه‌های رمزگونه‌‌‌ می‌مانست. با اختراع خطوط الفبا بود که بعد از انواع خط و خوشنویسی مطرح گردید. به این ترتیب هر حرف خطوط منحنی، گردی‌ها و دندانه‌های خاص خود را پیدا کرد. دقت به حرکت هر حرف کمک می‌کند تا نوشتن هر کدام را با سلیقه و شکیبایی بیشتری انجام دهیم.

هنرمندان ایرانی از دوران ابتدایی شکل گیری خوشنویسی، نقش مهمی داشتند. به این ترتیب بود که خوشنویسی تعلیق برای نگارش متون فارسی ابداع شد. امّا طبع لطیف ایرانی و نگاه عاشقانه وی به هستی بود که خود را نیازمند خوشنویسی بدیع‌تر یافت و به این ترتیب خوشنویسی نستعلیق ابداع شد. در این نوع خوشنویسی، خطوط منحنی نرمی و لطافت و زیبایی بیشتری دارند؛ گویی مهربانی دستان هنرمندان را در‌‌‌ آن‌ها می‌توان دید.

از آنجایی که علاقمندان یادگیری خوشنویسی بسیار بودند و هستند، استادان بزرگ با تهیه سرمشق خوشنویسی با قلم، فرصتی برای تمرین بیشتر شاگردان فراهم کردند. سرمشق خوشنویسی با قلم در کلاس خوشنویسی با قلم بهتر آموخته می‌شود، چرا که می‌توان از استاد راه و روش دقیق را پرسید و نظم هر حرف را درک نمود.

سرمشق خوشنویسی با قلم

بسیاری تصور می‌کنند خوشنویسی با قلم یک صفت ارثی می‌تواند باشد. در حالی که اگر حداقل یک ساعت در روز با دقت بالا بر روی سرمشق خوشنویسی با قلم تمرکز و کار کنید، خواهید دید که در 6 ماه چگونه خطی زیبا و خوانا خواهید داشت. در هر سرمشق یک حرف برای تمرین قرار‌‌‌ می‌گیرد. در خطوط اول حرف به تنهایی قرار‌‌‌ می‌گیرد، برای مثال حرف «آ» در خط اول به صورت «ا» و در خط بعدی «آ» خواهد بود و پس از آن به صورت ترکیبی ظاهر می‌شود. برای مثال «آب»، «انار»، «ارادت»، «آرام» و… سرمشق‌هایی مانند این که توسط اساتید انتخاب‌‌‌ می‌شوند.

در هنگام نوشتن باید به حرکت هر حرف توجه کنید. جهت حرکتش، گردش و انحنای خطوط موجود در حرف و نحوه قطع شدن آن مسائل مهمی خواهند بود. پیشنهاد ما آن است که در ابتدا حرکت دست یک استاد را هنگام نوشتن سرمشق خوشنویسی با قلم مشاهده کنید و با نحوه حرکت دست ایشان آشنا شوید.

تمرین شما می‌تواند با قلم خطاطی، مداد یا خودکار صورت گیرد. برای افراد مبتدی شاید مداد و خودکار برای شروع راحت‌تر باشند. امّا استفاده از قلم خوشنویسی کمک می‌کند بر شیوه حرکت دست خود تمرکز بیشتری داشته باشید. در استفاده از قلم خطاطی و جوهر، باید دقت و صبوری بسیاری به خرج دهید؛ در غیر این صورت جوهر می‌تواند به حروفی ناخوانا و لکه‌های تیره تبدیل شود!

در نحوه‌ی سرمشق نویسی در خوشنویسی با قلم، چه نکاتی را می‌بایست رعایت کرد؟

هنگامی که قصد دارید تا تمرین خوشنویسی را آغاز کنید، حتما از کاغذ، قلم و زیر دستی مناسب استفاده کنید. زیر دستی بسیار نرم مشکلات زیادی را به همراه دارد و گاهی فشار قلم بر سطح نرم باعث پاره شدن کاغذ می‌شود. همچنین کاغذ را به خوبی خط کشی کنید و از فواصل صحیح و منظم ستفاده نمایید. اگر از ابتدا به نظم کاغذ خود اهمیت دهید، تاثیر بسیاری بر تمرکز شما خواهد گذاشت.

همان طور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، تند نوشتن در ابتدای آموزش، اشتباه است. تند نویسی را در تمرین سرمشق خوشنویسی با قلم، کنار بگذارید. تمامی حروف را با دقت و حوصله بنویسید و از شتاب پرهیز کنید. اگر وقت کافی برای تمرین ندارید، مدت زمان تمرین را کوتاه‌تر کرده ولی از دقت خود نکاهید و آرام و با حوصله حروف و کلمات را بر کاغذ حک نمایید.

• در انجام تمرین خوش نویسی دقت کنید، تمام حروف باید بر روی خط زمینه قرار گیرند.
• فاصله بین هر حرف و ابعاد‌‌‌ آن‌ها باید در هر تمرین یکسان باشد و تفاوت قابل توجهی میان‌‌‌ آن‌ها مشاهده نشود.
• خودکار، مداد یا قطم را به شدت محکم در دست نگیرید، این مسئله باعث تمرکز بیشتر شما بر قلم نخواهد شد.
• فشار بیش از حد دست بر قلم باعث می‌شود تا دست سریع‌تر خسته شود و تحریر سخت‌تر گردد.
• تند نویسی در ابتدای آموزش و یادگیری خوشنویسی با قلم را انجام ندهید.
• هنگام انجام و تمرین سرمشق خوشنویسی با قلم آموزش و تجربیات قبلی را کنار گذاشته و تنها به سرمشق پیش روی توجه کنید.
• زیر دستی مناسب را فراموش نکنید.

اگر از نحوه شکل گیری حروف و جهت حرکت‌‌‌ آن‌ها مطمئن نیستید، می‌توانید در کلاس، سوالات خود را بیان کرده یا با مشاهده ویدیو خوشنویسی در رابطه با حرف یا کلمه مربوطه، پاسخ سوال خود را پیدا کنید.

انواع سرمشق خوشنویسی با قلم

طبق حروف الفبای فارسی، تمرین خوشنویسی با حرف «آ» آغاز می‌شود. حرکت این حرف به نسبت آسان‌تر است. در حالت اول تنها شامل یک حرکت از بالا به پایین می‌شود. امّا باید دقت کنید، تمام «الف»‌های نوشته شده باید ارتفاع یکسانی داشته باشند و فاصله‌‌‌ آن‌ها از یکدیگر یک اندازه باشد.

پس از آن می‌توانید کلماتی که با «آ» یا «ا» نوشته‌‌‌ می‌شوند را تمرین کنید.

بعد از آن به سراغ حرف «ب» در حالت کوتاه و کشیده بروید.

نمونه دیگری از سرمشق خوشنویسی با قلم از حرف «د» و کلمات مرتبط با آن را نیز برایتان قرار می‌دهیم.

با تمرین هر حرف و حروف آن می‌توانید پس از مدتی به سراغ جملات روید. امّا باید در ابتدا با بنیان و حرکت هر حرف آشنا شده باشید در نتیجه برای نوشتن جملات عجله نکنید.