اگر در ابتدای راه هستید به عنوان یک خواننده ممکن است تمرکز بر روی تنفس به نظرتان کاری خسته‌کننده و حوصله سر بر باشد و تمایل به تمرکز بیشتر بر روی مهارت‌های آوازی پیشرفته را داشته باشید. اما نکته حائز اهمیت این است که هر چقدر هم مهارت‌های صداسازی را به صورت حرفه‌ای فرا گرفته باشید تا زمانی که تنفس صحیح را نیاموزید و نتوانید از بیشترین ظرفیت ریه‌هایتان استفاده کنید نمی‌توانید در سطح حرفه‌ای کار کنید. بنابراین اولین قدم در آموزش صدا سازی برای خوانندگی، آموزش تنفس صحیح است. با تنفس صحیح شما می‌توانید با استفاده از حداکثر ظرفیت ریه، فشار بر روی بقیه بدن‌تان را به حداقل برسانید.

تفاوت‌های تنفس معمولی و تنفس هنگام خوانندگی

تسلط بر تکنیک‌های تنفسی قدم ضروری در تبدیل شدن به یک خواننده حرفه‌ای است. تنفس ارادی نوعی ورزش است که به شما این امکان را می‌دهد تا کنترل بیشتری بر شکل، بافت و لحن صدای خود داشته باشید. در تنفس غیر ارادی، دم و بازدم نسبتاً کم است و قبل از اینکه چرخه دم و بازدم دوباره شروع شود مکث کوتاهی انجام می‌شود. این سبک تنفس مانند کار در حالت اتوپایلت هواپیما است. زیرا حداقل تلاش برای نفس کشیدن لازم است.

واقعیت این است که تنفس به همان شکلی که هنگام نشستن پشت میز کار یا قدم زدن در پارک انجام می‌دهید برای خوانندگی مناسب نیست. خوانندگی به تلاش هماهنگ و کسب مهارت‌های تنفسی نیاز دارد. اگر این اصول رعایت نشود، نتایج ضعیفی در پی خواهد داشت. تفاوت‌های زیادی بین نحوه تنفس معمولی و نحوه نفس کشیدن هنگام خوانندگی وجود دارد. در هنگام آواز خواندن بازدم طولانی‌تر از دم است و باید با یک فشار ثابت و یکنواخت انجام شود. شما به عنوان خواننده در حالی که به تارهای صوتی خود اجازه‌ می‌دهد تا رها شوند باید از تکنیک‌های تنفس نیز آگاه باشید.

وقتی به طور معمول نفس می‌کشید، تنفس نسبتاً کم عمق است؛ زیرا بدن شما حداقل تلاش ممکن را انجام می‌دهد. شما در هر دم و بازدم فقط حدود پنج تا ده درصد از ظرفیت ریه خود را استفاده می‌کنید. هنگام آواز خواندن، این مقدار تا 50 درصد افزایش می‌یابد. از جمله دلایلی که باعث می‌شود یک خواننده نفس کم بیاورد می‌توان به عدم تسلط بر دم و بازدم، وضعیت نامناسب بدن و عدم استفاده از تنفس دیافراگمی در خوانندگی اشاره کرد.

تنفس سینه‌ای چیست؟

آنچه که شما به صورت طبیعی و خودکار انجام می‌دهید، تنفس سینه‌‌ای است. باور اینکه شما می‌توانید این کار را اشتباه انجام بدهید ممکن است دشوار باشد. ممکن است تصور کنید با هر نفس عمیقی که می‌کشید ریه‌های شما کاملاً پر می‌شود. حالا در حالی که ایستاده‌اید یک نفس عمیق بکشید. آیا هنگام دم قفسه سینه جلو می‌آید و شانه‌های شما به سمت بالا می‌روند؟ و سپس هنگام بازدم قفسه سینه شما منقبض شده و شانه‌ها به پایین برمی‌گردند؟

اگر جوابتان مثبت است، در واقع شما دچار اشتباه شده‌اید. گرچه ممکن است احساس کنید که ریه‌ها را باز می‌کنید و آن را پر از هوا می‌کنید، اما فقط کمی از ظرفیت ریه در بالای آن هوا وارد می‌شود. این تنفس همان تنفس سینه‌ای یا تنفس فرعی است. برای استفاده از حداکثر ظرفیت ریه‌ها باید مهارت تنفس دیافراگمی در خوانندگی را کسب کنید.

چگونگی تبدیل کردن تنفس سینه‌ای به تنفس دیافراگمی

در تنفس دیافراگمی چون شکم بالا و پایین می‌رود، اصطلاحاً به آن تنفس شکمی نیز گفته می‌شود. واقعیت این است که همه ما با مهارت تنفس دیافراگمی به دنیا می‌آییم. تنفس در کودکان چه در خواب و چه در هنگام بیداری و فعالیت روزانه به صورت دیافراگمی است. ولی در طول زمان و با بزرگ شدن تحت تأثیر استرس و عوامل دیگر این مهارت را از دست می‌رود. به نوزادی که خواب است خوب نگاه کنید. هنگام نفس کشیدن شکم نوزاد آرام بالا و پایین می‌رود. این دقیقاً همان چیزی است که در خوانندگی ما به آن احتیاج داریم؛ تنفسی با آرامش از دیافراگم.

برای کسب مهارت تنفس دیافراگمی در خوانندگی ابتدا لازم است بدانیم دیافراگم اصلاً کجاست و چگونه عمل می‌کند.

دیافراگم چیست؟

دیافراگم ماهیچه اصلی تنفس است که در زیر قفسه سینه و بین ریه‌ها و ناحیه شکمی قرار دارد. دیافراگم یک ماهیچه بزرگ و گنبدی شکل است که به صورت ریتمیک و مداوم و در بیشتر مواقع غیرارادی منقبض و منبسط می‌شود. وقتی که با دیافراگم نفس می‌کشید دیافراگم به سمت پایین و به سمت شکم منقبض شده و باعث می‌شود تا فضای بیشتری در قفسه سینه برای پر شدن ریه‌ها و در نتیجه دریافت هوای بیشتر ایجاد شود.

دیافراگم کجاست؟

آیا تا به حال تجربه احساس درد در ناحیه شکمی و زیر دنده‌ها در هنگام فعالیت شدید بدنی را داشته‌اید؟ خصوصاً اگر از قبل بدن‌تان را گرم نکرده باشید.

هنگام فعالیت شدید بدنی ماهیچه دیافراگم بر اثر عمل دم و بازدم شدید به شدت خسته شده و دردی که در ناحیه شکم حس می‌شود، در واقع همان دیافراگم است. تشخیص محل قرارگیری دیافراگم در بدن به انجام بهتر تنفس دیافراگمی در خوانندگی کمک قابل توجهی می‌کند.

مثالی که در بالا ذکر شد صرفاً برای درک بهتر محل دیافراگم بود. توجه داشته باشید به خاطر یافتن دیافراگم در بدنتان به خودتان آسیب نزنید!

دم و بازدم در تنفس دیافراگمی چگونه است؟

در تنفس دیافراگمی هنگام دم دیافراگم منقبض یا سفت‌ می‌شود و به سمت پایین حرکت می‌کند. بنابراین در قفسه سینه شما فضای بیشتری ایجاد می‌شود که به ریه‌ها اجازه می‌دهد تا بزرگتر شوند. هنگام بازدم عکس این اتفاق می‌افتد دیافراگم شما منبسط یا شل شده و در قفسه سینه به سمت بالا حرکت می‌کند. تنفس دیافراگمی به گونه‌ای است که از بیشترین ظرفیت ریه استفاده می‌شود.

تمرین تنفس دیافراگمی در خوانندگی

همان‌طور که گفته شد دیافراگم یک ماهیچه است و مانند دیگر ماهیچه‌های بدن با تمرین قوی می‌شود. با تمرین تنفس دیافراگمی شما علاوه بر اینکه با کارکرد دیافراگم آشنا می‌شوید می‌آموزید که چگونه از آن بهتر کار بکشید. در ادامه به معرفی یکی از بهترین تمرینات در این زمینه می‌پردازیم.

ابتدا بدون ایجاد تنش در اعضای بدن به شکل صاف و بدون خمیدگی بایستید؛ به گونه‌ای که بدون فشار بر قفسه سینه مسیر رسیدن هوا به شش‌ها کاملاً باز باشد. حالا پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید. اگر ایستاده راحت نیستید می‌توانید نشسته تمرین کنید. البته در حالت نشسته پشت صاف و حالت درست سینه باید رعایت شود. حالا دست خود را بر روی شکم بگذارید. طوری که ناف در زیر انگشت وسط قرار بگیرد. حالت مناسب شانه‌ها را حفظ کنید. حالا با تمرکز بر روی شکم، آن را یک بادکنک خالی تصور کنید که با تنفس شما با دم پر شده و با بازدم خالی می‌شود. چند بار به این شکل دم و بازدم را انجام دهید.

به یاد داشته باشد که آرامش خود را در طی تمرین حفظ کنید. در ابتدا این تمرین را 5 تا 10 دقیقه 3 تا 4 بار در روز انجام دهید. به تدریج مدت زمانی انجام این تمرین را افزایش دهید. می‌توانید در حالت درازکش نیز تمرین کنید و حتی با قرار دادن یک کتاب بر روی شکم این تمرین را به سطح بالاتری ببرید. پس از یک ماه به طرز شگفت ‌انگیزی تاثیرات تنفس دیافراگمی‌بر نفس گیری تان مشهود خواهد بود و کم‌کم به فعالیتی خودکار در بدتان تبدیل می‌شود. هنگام تمرین به سینه و شانه‌هایتان توجه داشته باشید که بالا و پایین نروند؛ زیرا در این حالت هوای کمی وارد ریه‌ها می‌شود.

در ابتدا ممکن است تمرین تنفس دیافراگمی در خوانندگی به علت نیاز به تمرکز بالا کاری سخت و حوصله سربر به نظر بیاید. اما پس از تداوم، تمرین و ممارست تبدیل به فعالیتی لذت‌بخش برای شما خواهد شد که در نهایت به شما احساس سرزندگی و شادابی خواهد داد. فراموش نکنید تنفس صحیح اولین قدم در آموزش خوانندگی است؛ پس کسب این مهارت نه فقط برای خوانندگی بلکه در حفظ آرامش بسیار کمک می‌کند. کسب مهارت تنفس دیافراگمی در خوانندگی شاید در ابتدا سخت و غیرممکن به نظر برسد ولی بدون نیاز به ابزار و شرایط خاصی می‌تواند تاثیر ماندگار بر ذهن و جسم شما بگذارد.

تاثیرات تنفس دیافراگمی‌بر نفس گیری خواننده

دیافراگم شما‌ می‌تواند یک نفس ثابت و یکدست ایجاد کند. با تنفس دیافراگمی در خوانندگی شما می‌توانید هوا را در ریه‌های خود احساس کرده و در مورد چگونگی استفاده از آن هنگام خواندن تصمیم بگیرید. با تنفس دیافراگمی شما می‌توانید هوای داخل ریه‌ها را نگه داشته و بر هوایی که از روی تارهای صوتی شما می‌گذرند کنترل داشته باشید.

در تنفس دیافراگمی به دلیل ارتجاع و ارتعاش دیافراگم تحریرها و ویبره‌ها بهتر شکل می‌گیرند.

صدای بلند و رسا از عوامل مهم و تأثیرگذار است. اگر صدای شما ضعیف و بی جان باشد کارائی لازم را نخواهد داشت. با تنفس دیافراگمی در خوانندگی شما صدای بلندتری خواهید داشت.

گاهی ممکن است استرس باعث ایجاد لرزش در صدای شما بشود. مثلاً هنگامی که بخواهید اجرای زنده داشته باشید. در چنین شرایطی تنها چیزی که به شما کمک می‌کند تا لرزش صدایتان را از بین ببرید تنفس دیافراگمی است.

به طور کلی تنفس دیافراگمی مزایای بسیاری دارد که نه فقط در خوانندگی و سخنوری بلکه در ورزش‌های مختلف از جمله یوگا نیز استفاده می‌شود. این تنفس نه تنها از اصول اولیه خوانندگی محسوب می‌شود بلکه در سلامت بدن و آرامش ذهن تأثیر بسزایی دارد.